Wist je dat over 25 jaar bijna de helft van alle koffievelden ter wereld onbruikbaar zal zijn? Dat is de schokkende inschatting uit onderzoek over de gevolgen van klimaatveranderingen op de koffieoogst.
Je hoeft niet universitair geschoold te zijn om te snappen dat dit een enorme impact gaat hebben op de hoeveelheid beschikbare koffie in de nabije toekomst. De koffieprijs stijgt nu al tot extreme hoogte, mede met dank aan de groeiende schaarste. En dat merk je als consument helaas steeds sterker in de portemonnee.
Maar de impact van klimaatveranderingen is nog véél directer voelbaar in het leven van de lokale koffieboeren, en dat wordt in de toekomst alleen maar erger. Het gaat niet meer over een incidenteel mindere oogst door een te droog jaar. Klimaatverandering veroorzaakt allerlei verschillende problemen tegelijk. Daardoor is het voor koffieboeren die toch al weinig financiële middelen hebben, extra gecompliceerd om dezelfde hoeveelheid en kwaliteit koffiebonen te leveren als voorheen.
Dit is wat er gebeurt in Ethiopië, één van de belangrijkste koffieproducerende landen.
Klimaatverandering en gevolgen voor koffieboeren in Ethiopië
Hoe warmer, hoe minder de koffieoogst
In Ethiopië is de Arabica koffieboon veruit het belangrijkste export product. Arabica koffieplanten groeien er wild in de beste omgeving die deze plant zich kan wensen: hoogvlakten met gematigde temperaturen. Daarom staat Ethiopië bekend om de excellente kwaliteit koffiebonen.
Maar sinds de temperatuur stijgt en er daarnaast dramatische plotselinge weersveranderingen plaatsvinden als gevolg van klimaatverandering, is alles veranderd.
Want ook op de hoogvlakten van Ethiopië is het warmer geworden. In een warmer klimaat ontwikkelen de koffiebessen zich niet zoals ze zouden moeten doen. Het resultaat is een slechte kwaliteit koffieboon, onbruikbaar en onverkoopbaar. Daarnaast geeft een koffieplant in te hoge temperaturen ook minder opbrengst: minder bessen, dus minder bonen.
Omdat Arabica koffieplanten zo gevoelig zijn voor temperatuurveranderingen, kan zelfs een halve graad temperatuurstijging al rampzalig zijn voor lokale koffieboeren in deze hooglanden. De enige manier om aan te hoge temperaturen te ontkomen, is door de koffiebossen te verplaatsen naar een hoger gelegen gebied, waar de temperaturen wat lager zijn. Maar dat is voor veel koffieboeren simpelweg onmogelijk omdat er in hun omgeving geen hoger gebied bestaat. Daarnaast hebben de meeste boeren een perceel direct naast hun woning. Is hun stuk land te ver uit de buurt, dan wordt de oogst gepikt omdat koffie een schaars goed geworden is.
Onvoorspelbaarheid in regen
Terwijl de hooglanden van Ethiopië steeds warmer worden, wordt de regenval ook steeds extremer en minder voorspelbaar. Koffieboeren houden bij het verbouwen en oogsten van hun koffie rekening met de regenperiodes. Als die regen langer uitblijft of juist veel eerder komt dat verwacht, zet dat het hele koffieproductieproces op z’n kop en betekent dat directe financiële onzekerheid voor de koffieboer en zijn gezin.
En wanneer het extreem veel regent, kunnen de wortels van de koffieplanten gaan rotten of zien sommige koffieboeren hun koffiebos kapotgaan aan bodemerosie en aardverschuivingen.
Infectieziekten en insecten die de koffieplant bedreigen
En dan zijn er nog de andere bedreigingen die met dank aan een hogere temperatuur en meer vocht, de kop opsteken.
Koffieboeren hebben al sinds de oorsprong van koffieproductie te maken met schimmels zoals koffieroest. Door de temperatuurstijgingen worden die schimmels extra aangewakkerd.
Een schimmel die Coffee Berry Disease (CBD) genoemd wordt, komt met name voor bij de Arabica koffieplanten in Ethiopië. Dankzij de klimaatveranderingen woekert deze ziekte om zich heen en tast de koffiebessen aan. Koffieoogsten kunnen daardoor met 30% verminderen of zelfs helemaal mislukken als de schimmel niet wordt bedwongen (bron: Volkskrant), maar veel lokale koffieboeren hebben de middelen niet om op een verantwoorde manier aan ziektebestrijding te doen. De schamele inkomsten die zij hebben, betekent enkel het eten van die dag voor hun gezin, wat de eerste (korte termijn) prioriteit voor de koffieboer is.
Hoe kun jij de Ethiopische koffieboeren helpen?
In 2023 ben ik zelf naar het prachtige land Ethiopië afgereisd. Ik heb met eigen ogen de uitdagingen gezien waarmee de koffieboeren te kampen hebben. En ik heb mee mogen denken over bereikbare oplossingen voor deze hardwerkende mensen.
Want er zijn mogelijkheden! Er is potentieel. Gelukkig blijken sommige soorten Arabica planten weerbaarder dan andere en kunnen koffieboeren dankzij organisaties die zich daarvoor inzetten, zorgen dat zij meer van de weerbare variant gaan verbouwen.
Daarnaast is agroforestry een prachtige oplossing, waarbij andere bomen en gewassen tussen de koffieplanten geplant worden. Dat gaat bodemerosie tegen en geeft meer schaduw aan de koffieplanten.
Wil jij iets doen om de koffieboeren uit Ethiopië te steunen? Jouw hulp is simpel: koop koffie uit Ethiopië. Hoe meer koffieafname, hoe meer geld er teruggaat naar de boeren. Elke kilo telt. Daarom verwerken wij in veel van onze koffiemelanges koffie uit Ethiopië.
Mijn favoriet is de Ethiopia Finca Nahl. Bestel deze koffie door me een mailtje te sturen. Let op! De voorraad is beperkt.
