Heb je thuis of op kantoor een koffiemachine omdat je van echt goede smaakvolle koffie houdt? Of heb je een koffieautomaat in je horecazaak staan waarmee je nog heel lang koffieliefhebbers blij wil maken? In beide gevallen is het regelmatig onderhouden van je koffiemachine een must. En je koffiemachine ontkalken is een onmisbaar onderdeel daarvan.
Waarom is regelmatig ontkalken, schoonmaken en onderhouden van je koffieautomaat zo belangrijk? En hoe doe je dat snel en eenvoudig, zodat je er de volgende keer niet als een berg tegenop ziet?
Onderhoud koffiemachine, waarom zo belangrijk?
Eerst even paar redenen op een rij waarom het onderhoud van je espressomachine of koffiemachine zo belangrijk is. Bij deze onwelkome extra klusjes kan je namelijk niet genoeg motivatie gebruiken 😉. Als jij je koffiemachine niet regelmatig schoonmaakt kan dit gebeuren:
Je koffie smaakt niet meer. Koffiebonen bevatten van nature veel olie. Bij elke kop koffie die je zet, blijft een klein beetje residu van die oliën achter in de onderdelen van je machine. Hoopt dat zich samen met andere koffierestjes op, dan wordt je koffiemachine vanbinnen vuiler en vuiler. Dat heeft invloed op elke volgende kop koffie die je zet: de smaak wordt vies. En als er iets is dat je niet wil, is het wel smerige koffie. Heb je zoveel geïnvesteerd in een dure, hoge kwaliteit koffiemachine, heb je nóg een bakkie dat niemand wil drinken. Terwijl dat zo makkelijk te voorkomen is met het regelmatig schoonmaken van je koffiemachine. Een schoon apparaat betekent per definitie altijd een verse kop koffie met de beste smaak.
Er ontstaat geen schuimlaagje of cremalaag meer
Melk zorgt ook voor vetresten en vuil. Blijft dat achter in je melksysteem en doe je er niets aan, dan merk je dat op een gegeven moment omdat je melksysteem zuur gaat ruiken of omdat de melk niet meer goed schuimt. Zie je dus nauwelijks tot geen cremalaag meer, dan is dat niet omdat je een slechte kwaliteit koffiemachine hebt gekocht, maar omdat het melksysteem mogelijk toe is aan een schoonmaakbeurt. Het kan natuurlijk ook een andere oorzaak hebben. Zie daarvoor mijn artikel Koffiebonen bewaren en koffie bewaren – zo doe je dat.
Je koffiemachine gaat kapot. Elke keer dat je je koffiemachine gebruikt, gaat er water doorheen. Elke keer zet zich een klein beetje kalk af dat uit het water komt. Die kalkaanslag ontstaat overal waar het water komt: in de leidingen van je apparaat en alle andere onderdelen. Na verloop van tijd kan die kalkaanslag je koffieautomaat serieus beschadigen, bijvoorbeeld als een onderdeel of een leiding verstopt raakt.
Je koffie komt lauw uit de machine
Voordat je koffieautomaat stuk gaat, zal je al de effecten van kalkaanslag merken. Bijvoorbeeld als er geen hete koffie meer uit komt. Dan heeft de kalk er voor gezorgd dat je machine niet meer goed op temperatuur komt. Geloof me, een lauwe bittere bak koffie wil je niemand aandoen, jezelf niet en je gasten niet.
Het onderhoud van je koffiemachine is echt cruciaal om jezelf een hoop ellende te besparen. Ik leg je zo meteen uit hoe je dat doet.
Hoe vaak moet je een koffiemachine ontkalken
Maar eerst, een veel gestelde vraag: Hoe vaak moet jij je koffiemachine ontkalken? Dat ligt eraan. Elke drie maanden is een goed gemiddelde. Veel apparaten hebben een ingebouwde sensor en alarmlampje als het tijd is voor het schoonmaken van je koffiemachine.
Het hangt ook af van de hardheid van het water in jouw buurt, maar eerlijk gezegd kun je kalkaanslag zelfs niet voorkomen met een waterfilter of bronwater. Gebruik je zoiets, dan zal elke zes of twaalf maanden voldoende zijn.
Maar onthoud dat je koffiemachine schoonmaken niet alleen over ontkalken gaat. Je wil je apparaat ook regelmatig reinigen van de achtergebleven koffieresten en het olieresidu.
Espressomachine ontkalken met azijn?
Goede vraag! Elke fabrikant heeft voor zijn koffiemachines uiteraard een eigen ontkalkingsmiddel. Ontkalkingsmiddelen zijn niet goedkoop, maar wil je op veilig gaan, kun je kiezen voor het ontkalkingsmiddel van de fabrikant zelf. Die zijn te koop in allerlei vormen: vloeistof, poeder, tabletten, het hangt af van het apparaat dat je hebt, het eventueel ingebouwde schoonmaakprogramma en wat de fabrikant voor jouw apparaat aanbeveelt.
In je handleiding staat precies wat je moet doen, maar in de basis komt het er meestal op neer dat je het ontkalkingsmiddel mengt met een hoeveelheid water en dit via de watertank door de machine laat lopen. Het is meestal een volledig automatisch proces dat een half uur duurt, ondertussen doe jij gewoon wat anders. Vergeet niet een schaal of bak neer te zetten waar normaal je kopje koffie staat, anders staat je vloer blank.
Witte azijn is goedkoper dan een commercieel ontkalkingsproduct en werkt in de regel prima. Kijk wel even in je handleiding of er niet nadrukkelijk iets anders wordt aanbevolen. Witte azijn meng je met water in de verhouding 1 op 1. Dat mengsel laat je dan, net als ontkalkingsvloeistof, door je machine lopen. Daarna wel even de eerste paar kopjes koffie weggooien. Het kan namelijk zijn dat deze wat zuur smaken.
Koffiemachine schoonmaken
Het schoonmaken van je koffiemachine, dus het reinigen van achtergebleven vettigheid en restjes, kun je niet vaak genoeg doen. Helaas gaat niet alles volautomatisch, maar het is echt de moeite waard.
Volautomatische koffiemachine
De makkelijkste optie is om reinigingstabletten te gebruiken. Je machine geeft meestal na 200 kopjes koffie aan dat het tijd is voor schoonmaken. Met een reinigingstablet verwijder je de in je machine achtergebleven restjes en vettigheid. Kun je handmatig de zetgroep uit je automaat halen? Dan kun je die het beste ook even met de hand wassen.
Tip bij volautomaten: vet meteen even de ring van het zeefje van je zetgroep in met siliconenvet. Je bent toch al bezig. Zo voorkom je uitdroging van de ring en gaat je machine nog langer mee.
Pistonmachine
Heb je een pistonmachine, maak dan na elke koffiezetbeurt de filterhouder en het filter schoon voor de volgende koffieronde. Dit gaat heel eenvoudig door enkel even wat heet water door de machine te laten stromen.
Daarnaast raad ik je aan om elke week te blindfilteren. Een blindfilter is een filter dat er zoals je gewone filter uitziet, maar dan zonder gaatjes. Vervang het gewone filter met een blindfilter, doe er een schepje reinigingspoeder in of een tablet en plaats de filterhouder in je pistonmachine. Daarna zet je een paar keer je machine aan en uit, 7 sessies van 7 seconden aan/uit. Je zal zien dat het water dan via het overdrukventiel aan de achterzijde van de zetgroep in je opvangbak terecht komt.
Wanneer je de filterdrager met blindfilter uit de machine haalt zal hierin wat bruin water zitten. Maak dit leeg en draai de filterdrager met blindfilter weer terug in de machine en herhaal bovenstaand proces. Dit om ervoor te zorgen dat je het schoonmaakmiddel wegspoelt. Doe je dit niet, krijgt je eerste kop koffie een hele vervelende smaak. Klaar is Kees.
Tip: Wil je een nog betere smaakbeleving dan ooit voor je koffie? Lees ook mijn andere blogartikel De beste smaakbeleving van koffie – 5 tips voor barista’s.